Kavimler göçü nasıl başladı? Hangi devletleri nasıl etkiledi? Dünya haritasını nasıl şekillendirdi? Roma'da kimlere "Barbar" denirdi? Göçten önce Avrupa nasıldı? Roma İmparatorluğu nasıl yıkıldı? Anadolu'ya göçün sebepleri nelerdi?
Teke Tek Bilim'de Fatih Altaylı sordu; Prof. Dr. Celal Şengör ve Prof. Dr. İlber Ortaylı yanıtladı.
Tarih: 16 Mayıs 2022
Konuşmalardan öne çıkan başlıklar şöyle:
"ROMA TARİHİ HENÜZ TAM İŞLENMİŞ BİTMİŞ BİR KONU DEĞİL"
PROF. DR. İLBER ORTAYLI: Zaman olarak göçler Avrupa tarihini oluşturan göçler. Miladın hemen 1 ve 2. asrın sonrasında. Arkadan dörtlü imparatorluklara geçiş. Doğrudan doğruya kuzeyden gelen göçlerdir. Bugünkü Avrupa'nın etnik oluşumu büyük ölçüde bunlara dayanır. Kuzeydeki gelenler Germanik dediğimiz kavimlerdir. Hakikaten önemli bir fasıldır. Yukarıdan gelmişler. Gelişin sebepleri var. Buranın coğrafyasıyla bu geçişler farklı coğrafyalardır. Burada kimler vardı? Keltler vardı. Fransa'da. Sonra bugün sık sık kavgasını duyduğumuz Basklar. Burada Britanya'da olan Gal diye bildiğimiz Galya var. Tepede İrlandalılar var. İrlanda Kelt gruptur. İskoçya'da bir Kelt grup vardır. İkinci akım Roma imparatorluğunun inkırazı sırasında. Bugünkü Almanya'nın güney kısımlarını almıştır. Buraya giren Roma lejyonları, genellikleri çok karmaşık olduğu için, içinde Suriyeli, berberi, Asyalı bulursunuz. Herkes vardır. Roma tarihin başında İtalya yarımadasını, üstünden Yunanistan'ı, ondan sonra bugünkü Balkanları ve ondan sonra İskender'in mirası olan imparatorlukları ve Kartaca'yı yenerek buraları almıştır. Doğu Roma'sı; yani Asya ve Afrika'daki imparatorluk çok geniş bir konu. Bunu Roma tarihçileri henüz keşfetmiş ve düzenlemiş değiller. Roma tarihi işlenmiş, bitmiş bir tarih değil. Bu kıta Roma İmparatorluğu'nun çok önemli bir kıtasıdır. Bunların araştırmaları, dil araştırmaları var. Roma doğuya hakimdi. İsa'dan sonraki 1. asrın içinde Roma artık bütün dünyaya hakimdi. Ankara ve Yozgat Galatya'dır. Bugün söz konusu ettiğiniz problem olan Kavimler Göçü, doğrudan doğruya imparatorluğun tanımadığı, tanımaktan hoşlanmadığı ve 'barbar' lafını kullandığı 'vahşi barbar', 'küstah barbar' diye kullandığı kavimler. Yunan'da barbar demek çok lisan bilmeyen adam. Barbar lafı Galyalılar için değil, İspanya'dakiler için değil doğrudan doğruya yukarıdan gelenler boylu, poslu insanlar için kullanılıyor. Sezar bunları çok ciddiye alan komutan. Galyalılar ile savaşta Sezar'a diyor ki, mahiyeti, 'Gelirken avlayalım, bitirelim' dedi. Sezar 'önce işini yap' dedi. Çünkü tepelediklerinin arkasından geliyorlar.
"ASYA'DAKİ GÖÇLER AMERİKA'NIN TERSİNE ILIMAN YERLERE OLDU"
PROF. DR. CELAL ŞENGÖR: Benim üzerimde durmak istediğim doğudan gelen Hunların takip ettiği yol ve Hunları iteleyenler. Avrasya'dan gelen göçler. Toynbee stepleri okyanuslara benzetiyor. 'Okyanustan gidersin ama yaşayamazsın' diyor. Mesela Amerika'da böyle göçler yok. Amerika'da da stepler var. Dikkat ederseniz Amerika'da stepler kuzey-güney, Asya'daki doğu-batı. Asya'daki göçler ılıman bölge içinde oluyor. Adam iklim bölgesini kat etmiyor. Amerika'da 30 bin sene evvel kaç tane iklim kuşağı geçiyor. Amerika'da bu kültürler arasında herhangi bir temas yok. Avrasyalı tam tersi. Avrupa'da Vikingler de soğuktan sıcağa geliyor, iklim değiştiriyor. Steplerin gemileri develer. Steplerde bilhassa develer kullanılıyor. Bu göçler esnasında her şey savaşla değil. Bir kere ordunun içine sızıyorlar. Askere alınıyorlar.